กินอย่างไรไม่ทำร้ายตับ?
04-May-2012 อ่าน : 5460 คน
กินอย่างไรไม่ทำร้ายตับ?
ตับเป็นอวัยวะสำคัญในการเปลี่ยนแปลงสารอาหาร สารเคมี ยาและสารต่างๆ ที่เข้าสู่ร่างกาย และยังมีหน้าที่สำคัญในการผลิตน้ำดีเพื่อใช้ในการย่อยไขมัน ดังนั้นผู้ป่วยที่เป็นมะเร็งตับจึงต้องดูแลตนเองเป็นพิเศษโดยเฉพาะเรื่องอาหาร
สารอาหารชนิดแรก คือ ไขมัน
ผู้ป่วยควรระวังการบริโภคไขมันเป็นพิเศษเพราะเมื่อมะเร็งเกิดขึ้นที่ตับทำให้การสร้างน้ำดีอาจจะมีน้อยลงหากรับประทานไขมันในปริมาณสูงเข้าไป ไขมันจะย่อยยากหรือไม่สามารถย่อยได้ ทำให้เกิดภาวะถ่ายเป็นหยดไขมัน (steatorrhea) แน่นท้อง ท้องอืด จากการที่มีไขมันคั่งค้าง จุลินทรีย์ในลำไส้จะเปลี่ยนไขมันเป็นแก๊ส ทำให้เกิดแก๊สในทางเดินอาหาร จึงเป็นสาเหตุของอาการท้องอืด แน่นท้อง ในบางกรณีแพทย์และนักกำหนดอาหารมักจะกำหนดไขมันสายปานกลาง หรือ MCT (medium chain triglyceride) ให้ผู้ป่วยทดแทนไขมันปกติ เพราะไขมันชนิดนี้ร่างกายสามารถนำไปใช้ได้เลยโดยไม่ต้องผ่านการเปลี่ยนแปลงที่ตับก่อน โดยแพทย์หรือนักกำหนดอาหารจะเป็นผู้สั่งให้รับประทานในรูปแบบอาหารทางการแพทย์
สารอาหารชนิดที่ 2 คือ โปรตีน
ในผู้ป่วยมะเร็งตับหากมีอาการบวมน้ำที่มีสาเหตุมาจากการมีโปรตีน อัลบูมิน (albumin) ต่ำ ควรได้รับการเสริมอาหารประเภทโปรตีนโดยเฉพาะไข่ลวกที่เอาเฉพาะส่วนไข่ขาวมาใช้ เพราะในไข่ขาวจะมีโปรตีนอัลบูมินอยู่สูง คุณสมบัติของโปรตีนนี้ คือ ช่วยอุ้มน้ำดังนั้นจึงสามารถทำให้อาการบวมน้ำที่เกิดขึ้นมีอาการดีขึ้นได้ จึงอาจรับประทานไข่ขาวลวกวันละ 2 ฟอง เพื่อเพิ่มอัลบูมินแก่ร่างกาย
หากในบางกรณีผู้ป่วยมีภาวะ Hepatic encephalopathy ร่วมด้วย คือ มีอาการทางระบบประสาทที่เป็นสาเหตุมาจากตับ ได้แก่ มึนงง เบลอ การควบคุมตนเองผิดปกติอาจถึงขั้นชักได้ การรับประทานโปรตีนจะได้รับในปริมาณมากไม่ได้ควรต้องได้รับการดูแลและควบคุมเป็นพิเศษ โดยเฉพาะโปรตีนที่ประกอบไปด้วยกรดอะมิโนชนิดวงแหวน ได้แก่ phenylalanine ซึ่งพบมากในเนื้อสัตว์ เป็นต้น ดังนั้น เนื้อสัตว์หรืออาหารที่เป็นแหล่งของโปรตีนอื่นที่ได้รับต้องให้ความระมัดระวังเป็นพิเศษ อยู่ภายใต้การควบคุมดูแลของนักกำหนดอาหารอย่างใกล้ชิด เพราะหากได้รับสารอาหารโปรตีนไม่ถูกต้องอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ แต่อย่างไรก็ตาม มิใช่ว่าผู้เป็นมะเร็งตับจะมีอาการดังกล่าวทุกราย ผู้ป่วยจึงควรปรึกษาแพทย์เพื่อได้รับคำวินิฉัยที่ถูกต้องเพื่อการดูแลตนเองที่ถูกต้อง
สารอาหารชนิดที่ 3 คือคาร์โบไฮเดรต
สารอาหารชนิดนี้สามารถทานได้ตามปกติหรืออาจจะเพิ่มได้บ้างในผู้ป่วยที่ไม่เป็นโรคเบาหวานหรือ มีภาวะดื้อต่ออินสุลินแทรกซ้อน แต่ควรเป็นคาร์โบไฮเดรตที่ย่อยง่าย ไม่ควรบริโภคธัญพืชในปริมาณที่มากเกินไปเพราะอาจส่งผลให้ระบบทางเดินอาหารทำงานมากขึ้นและเกิดอาการแน่นท้อง มากขึ้นได้
การรับประทานอาหารโดยทั่วไปของผู้ป่วยมะเร็งตับพบว่าบางครั้งอาจมีการย่อยอาหารยาก ทำให้ไม่สามารถรับประทานอาหารในปริมาณเท่ากับคนปกติทั่วไปได้ เนื่องจากอาจเกิดภาวะแน่นท้อง ท้องอืดได้ง่าย ดังนั้นในการกำหนดอาหารให้ผู้ป่วยหากพบอาการดังกล่าว ควรกระจายอาหารจากปกติ 3 มื้อ เป็น 5-6 มื้อ เช่น จากเดิมทานอาหาร 3 มื้อ เช้า กลางวัน เย็น ก็เพิ่มเป็น เช้า ว่างเช้า กลางวัน ว่างบ่าย เย็น ก่อนนอน โดยในส่วนของคาร์โบไฮเดรตประเภทข้าว หากได้รับในปริมาณที่มากไม่ได้ อาจจะให้ผู้ป่วยได้รับในรูปแบบของน้ำหวานเพิ่มเพื่อที่จะป้องกันการเกิดภาวะทุพโภชนาการทำให้น้ำหนักตัวลดลงอย่างรวดเร็ว ร่างกายดึงโปรตีนมาใช้ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง ซึ่งหากเกิดภาวะดังกล่าว จะทำให้ผู้ป่วยเกิดภาวะเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย ทำให้มีโอกาสเกิดโรคแทรกซ้อนได้สูง
ผู้ป่วยมะเร็งตับควรได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิดและให้พอเพียงกับความต้องการของร่างกาย ปราศจากสิ่งปนเปื้อนเพราะหากได้รับสิ่งปนเปื้อนจะทำให้ตับต้องทำงานในการกำจัดสารพิษมากขึ้น ที่สำคัญผู้ป่วยมะเร็งตับจะมีการเปลี่ยนแปลงของสภาวะร่างกายเกิดขึ้นได้บ่อย ดังนั้นควรได้รับการดูแลจากแพทย์อย่างใกล้ชิด และได้รับคำแนะนำทางด้านโภชนาการจากนักกำหนดอาหารเพื่อการดูแลตนเองที่ถูกต้อง
