มะเร็งปอดในผู้หญิง วิจัยเผยบุหรี่ตัวการสำคัญ

19-Jul-2023 อ่าน : 310 คน

มะเร็งปอดในผู้หญิง วิจัยเผยบุหรี่ตัวการสำคัญ

ในผู้ที่สูบบุหรี่นั้นการสูบบุหรี่ไม่เพียงทำให้ตนเองเสี่ยงมะเร็งปอด แต่ยังทำให้คนที่ไม่สูบบุหรี่เสี่ยงด้วยเช่นกัน โดยเฉพาะควันบุหรี่มือสองยิ่งเพิ่มความเสี่ยงมะเร็งปอด เพราะฉะนั้นการไม่สูบบุหรี่คือการป้องกันมะเร็งปอดที่ดีที่สุด

จากการเก็บข้อมูลวิจัยผู้ป่วยมะเร็งปอดจำนวน 266 รายในปี พ.ศ. 2554 ของศูนย์โรคปอดและระบบทางเดินหายใจ โรงพยาบาลกรุงเทพ ซึ่งได้รับการประเมินตามอาชีพ การได้รับพิษจากควันบุหรี่ มีประวัติคนในครอบครัวที่เป็นมะเร็ง และการเป็นโรคร่วมอื่น ๆ พบว่า 89% ของผู้ป่วยชายที่เป็นมะเร็งนั้นมีสาเหตุมาจากการสูบบุหรี่ ซึ่งเป็นเรื่องที่ไม่น่าแปลกใจเท่าไรนัก แต่สิ่งที่น่าตกใจมากที่สุดก็คือ ผู้ป่วยหญิงจำนวน 64 คนจาก 74 คนที่ไม่สูบบุหรี่ มีผู้ป่วยหญิง 40 คนหรือประมาณ 2 ใน 3 ของผู้ป่วยหญิงได้รับพิษจากควันบุหรี่มือสอง

Figure 1: สถิติของชายและหญิงผู้เข้าร่วมในการวิจัย

Table 1: ลักษณะและการวัดเบื้องต้นของการวิเคราะห์

ในปี พ.ศ. 2550 ประชากรไทยที่อายุมากกว่า 15 ปี จำนวน 11 ล้านคนจากทั้งหมด 51 ล้านคนถูกระบุว่าเป็นผู้สูบบุหรี่ (ในปี 2564 จำนวนผู้ที่ถูกระบุว่าสูบบุหรี่ลดลงเหลือ 9.9 ในจำนวนประชากรทั้งหมด 57 ล้านคน) นั่นหมายถึงผู้สูบบุหรี่และผู้ไม่สูบบุหรี่มีอัตราส่วน 1:5 ครอบครัวที่มีสมาชิกสูบบุหรี่จะมีความเสี่ยงในการได้รับควันบุหรี่มือสองมากที่สุด ผู้หญิงที่มีสามีสูบบุหรี่จึงมีความเสี่ยงในการเป็นมะเร็งปอดมากกว่าผู้หญิงที่สามีไม่ได้สูบบุหรี่

ในทำนองเดียวกัน ผลการสำรวจครัวเรือนทั้งหมด 1,284 ครัวเรือนใน 31 ประเทศ รวมทั้งลาว กัมพูชา ไทย และจีน พบว่าจำนวนผู้สูบบุหรี่ในครัวเรือนมีความสัมพันธ์โดยตรงกับระดับความเข้มข้นของนิโคตินในเส้นผม เมื่อมีผู้สูบบุหรี่จำนวนมากขึ้น ระดับความเข้มข้นของนิโคตินในเส้นผมจะสูงขึ้น ทำให้เกิดความเสี่ยงสูงในการเกิดโรคที่เกี่ยวข้องกับควันบุหรี่ ผลการวิจัยนี้สอดคล้องกับการวิจัยในยุโรปตะวันออก ละตินอเมริกา ตะวันออกกลาง และจีน รวมถึงประเทศอื่น ๆ ในเอเชีย พบว่าประชากรที่ไม่สูบบุหรี่สามารถได้รับพิษจากควันบุหรี่มือสองได้

ที่ประเทศอินเดียมีการวิจัยโดยจับคู่ผู้หญิงที่มีสุขภาพดีและไม่สูบบุหรี่จำนวน 50 คนให้ได้รับควันบุหรี่มือสองเทียบกับผู้หญิงวัยเดียวกันจำนวน 50 คนที่ไม่เคยสัมผัสกับควันบุหรี่ โดยเป็นการร่วมมือกับองค์การระหว่างประเทศเพื่อการวิจัยโรคมะเร็งพบว่า การได้รับควันบุหรี่จากสิ่งแวดล้อมในช่วงวัยเด็กมีผลอย่างมากกับอัตราการเกิดมะเร็งปอดที่สูงขึ้น (OR = 3.9, 95% CI 1.9 – 8.2) ดังนั้นการได้รับพิษจากควันบุหรี่มือสองเป็นสาเหตุของโรคปอดได้หลายชนิด ซึ่งเป็นแบบเดียวกันในประเทศอื่น ๆ เช่นกัน

จากข้อมูลการวิจัยข้างต้นจึงเป็นเครื่องยืนยันว่า การสูบบุหรี่อย่างต่อเนื่องเพิ่มความเสี่ยงของโรคมะเร็งได้อย่างมีนัยสำคัญ ดังนั้นการรณรงค์ให้ประชาชนงดสูบบุหรี่จึงเป็นเรื่องสำคัญทางด้านสาธารณสุขที่ต้องทำอย่างต่อเนื่องเพื่อต่อสู้กับความเสี่ยงด้านสุขภาพของประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการได้รับพิษจากควันบุหรี่มือสอง

ในประเทศจีน นอกเหนือจากมะเร็งปอดที่มาจากพิษควันบุหรี่มือสองแล้ว ยังมีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ อีก เช่น ควันน้ำมันจากการทำกับข้าว ควันบุหรี่ในสิ่งแวดล้อม อันตรายจากการทำงาน เช่น การได้รับสารพิษและสารเคมี เช่น แร่ใยหินและมลพิษทางอากาศ

ในปี พ.ศ. 2555 เครือข่ายมะเร็งครบวงจรแห่งชาติ (National Comprehensive Cancer Network® : NCCN®) ซึ่งเป็นกลุ่มความร่วมมือของศูนย์มะเร็งชั้นนำในสหรัฐอเมริกาได้เผยแพร่แนวปฏิบัติทางคลินิกด้านมะเร็งวิทยา (Clinical Practice Guidelines in Oncology : NCCN Guidelines®) โดยแนะนำการตรวจคัดกรองมะเร็งปอดแบบใหม่ แม้ว่าแนวทางนี้จะทันสมัย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการใช้อุปกรณ์ทางเทคโนโลยีขั้นสูงเพื่อตรวจหามะเร็งในระยะแรกสุด ซึ่งเป็นระยะที่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่ควรขยายขอบเขตการคัดกรองให้ครอบคลุมกลุ่มผู้ที่มีความเสี่ยงจากพิษควันบุหรี่มือสองด้วย ทั้งนี้การขยายขอบเขตการคัดกรองจะช่วยให้ผู้ชำนาญการสามารถพัฒนาการตรวจคัดกรองมะเร็งให้ดียิ่งขึ้น นอกจากนี้การวิจัยของโรงพยาบาลกรุงเทพยังพบอีกว่า สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงจากควันพิษมือสองควรได้รับการคัดกรองก่อนอายุ 50 ปี

แนวทางปฏิบัติดูแลรักษามะเร็ง

ผู้ที่ยังไม่มีอาการมะเร็งปอดจะได้รับการประเมินความเสี่ยงตามปัจจัยดังต่อไปนี้ อายุ ประวัติการสูบบุหรี่ การได้รับสารพิษและสารเคมี อันตรายจากการทำงาน ประวัติการเป็นมะเร็ง มีสมาชิกในครอบครัวเป็นมะเร็งปอด ประวัติการเป็นมะเร็งปอด และการได้รับควันพิษมือสอง
หลักการตรวจคัดกรองด้วยวิธี LDCT สำหรับผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง มีรายละเอียดดังนี้
ผู้ที่มีอายุ 50 – 74 ปี มีประวัติสูบบุหรี่มากกว่า 30 แพ็กต่อปี หากเป็นผู้ที่เคยสูบบุหรี่มาก่อน ควรเลิกสูบแล้วไม่เกิน 15 ปี (หมวด 1)
ผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป มีประวัติสูบบุหรี่มากกว่า 20 แพ็กต่อปี และมีปัจจัยความเสี่ยงอื่นอีก 1 ปัจจัย (นอกเหนือจากการเป็นการเป็นผู้ที่ได้รับควันบุหรี่มือสอง) (หมวด 2B)
การตรวจคัดกรองมะเร็งปอดเป็นประจำไม่จำเป็นสำหรับกลุ่มผู้มีความเสี่ยงปานกลาง ซึ่งหมายถึง ผู้ที่มีอายุมากกว่า 50 ปี มีประวัติสูบบุหรี่มากกว่า 20 แพ็กต่อปี หรือเป็นผู้ที่ได้รับควันพิษมือสอง และไม่มีปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ หรือเป็นกลุ่มผู้ที่มีความเสี่ยงน้อย โดยมีอายุต่ำกว่า 50 ปี และ/หรือสูบบุหรี่น้อยกว่า 20 แพ็กต่อปี

จากการวิจัยในครั้งนี้ชี้ให้เห็นถึงอิทธิพลของควันบุหรี่มือสองต่อมะเร็งปอดในผู้หญิง เนื่องจากอายุเฉลี่ยของผู้ป่วยมะเร็งปอดในการวิจัยคือประมาณ 55 ปี จึงสันนิษฐานได้ว่า การพัฒนาของโรคเริ่มขึ้นเมื่อประมาณ 10 ปีที่แล้ว ดังนั้นเพื่อลดความเสี่ยงการเป็นมะเร็งปอด ทุกคนควรร่วมกันสนับสนุนการรณรงค์ให้ความรู้และการตรวจสุขภาพ โดยเน้นกลุ่มผู้หญิงอายุต่ำกว่า 50 ปีที่ได้รับควันบุหรี่มือสองเป็นสำคัญ

ขอขอบคุณข้อมูล ศ.เกียรติคุณ นพ.สว่าง แสงหิรัญวัฒนา ศูนย์โรคปอด และระบบทางเดินหายใจ โรงพยาบาลกรุงเทพ