อาการท้องมาน (Ascites) : สัญญาณเตือนในผู้ป่วยมะเร็งที่มีน้ำในช่องท้อง
12-Apr-2022 อ่าน : 9535 คน
อาการท้องมาน (Ascites) : สัญญาณเตือนในผู้ป่วยมะเร็งที่มีน้ำในช่องท้อง
อาการท้องมาน หรือ ภาวะน้ำในช่องท้อง คือภาวะแทรกซ้อนที่พบบ่อยในผู้ป่วยมะเร็ง ซึ่งอาการท้องมาน อาจเป็นอันตรายได้ โดยเฉพาะในผู้ป่วยมะเร็ง เช่น มะเร็งตับ มะเร็งรังไข่ และมะเร็งลำไส้ใหญ่ เพราะเป็นสัญญาณของการสะสมของของเหลวในช่องท้อง ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อน เช่น การติดเชื้อ เยื่อบุช่องท้องอักเสบ หรือความดันในช่องท้องสูง ทำให้ต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิดจากแพทย์
สาเหตุของอาการท้องมานในผู้ป่วยมะเร็ง
- มะเร็งอุดตันทางเดินน้ำเหลือง: มะเร็งบางชนิดสามารถอุดตันทางเดินน้ำเหลือง ส่งผลให้น้ำเหลืองไหลเวียนไม่สะดวก เกิดเป็นน้ำคั่งในช่องท้อง
- ภาวะตับแข็ง: มะเร็งตับหรือมะเร็งที่ลุกลามไปยังตับ ส่งผลให้ตับทำงานผิดปกติ เกิดภาวะตับแข็ง และน้ำคั่งในช่องท้อง
- ภาวะไตวาย: มะเร็งบางชนิดส่งผลต่อการทำงานของไต เกิดภาวะไตวาย และน้ำคั่งในช่องท้อง
- ภาวะต่ำโปรตีน: มะเร็งบางชนิดส่งผลต่อการดูดซึมโปรตีน เกิดภาวะต่ำโปรตีน ทำให้ความดันออสโมติกในเลือดต่ำ น้ำจากหลอดเลือดไหลออกมาสู่ช่องท้อง
อาการของอาการท้องมาน
- หน้าท้องบวมโต โดยเฉพาะในช่วงล่าง
- รู้สึกอึดอัดแน่นท้อง
- เบื่ออาหาร
- คลื่นไส้ อาเจียน
- หายใจลำบาก
- ขาบวม
- น้ำหนักลด
การวินิจฉัยอาการท้องมาน
แพทย์จะวินิจฉัยอาการท้องมานโดย
- ซักประวัติและตรวจร่างกาย
- ตรวจวัดความดันโลหิต
- ตรวจเลือด
- ตรวจปัสสาวะ
- อัลตราซาวด์ช่องท้อง
- CT Scan หรือ MRI ช่องท้อง
การดูแลผู้ป่วยท้องมานที่บ้าน
- ผู้ป่วยท้องมานควรได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด เพราะภาวะนี้อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนหรือนำไปสู่โรคที่รุนแรงขึ้นได้ การดูแลที่บ้านสามารถช่วยบรรเทาอาการและเสริมคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้ ดังนี้
- ควบคุมอาหาร ลดการรับประทานอาหารเค็มหรือโซเดียมสูง เพราะจะทำให้ร่างกายกักเก็บน้ำและทำให้น้ำในช่องท้องเพิ่มขึ้น ควรเลือกอาหารที่ปรุงสดใหม่และหลีกเลี่ยงอาหารแปรรูป
- จำกัดปริมาณน้ำดื่มตามคำแนะนำแพทย์ ผู้ป่วยบางรายอาจต้องจำกัดน้ำดื่มเพื่อป้องกันไม่ให้น้ำในช่องท้องเพิ่มขึ้น แต่ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์เป็นหลัก
- สังเกตอาการผิดปกติ หากพบว่าท้องโตเร็วขึ้น หายใจลำบาก ปวดท้องมาก มีไข้สูง หรือมีอาการซึมลง ควรรีบไปพบแพทย์ทันที
- การพักผ่อนและการออกกำลังกายเบา ๆ ควรให้ผู้ป่วยได้พักผ่อนเพียงพอ และอาจทำกิจกรรมเบา ๆ เช่น เดินช้า ๆ เพื่อช่วยให้ร่างกายยังคงเคลื่อนไหว แต่ควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ใช้แรงมากเกินไป
- รับประทานยาตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะยาขับปัสสาวะหรือยาที่ช่วยควบคุมการสะสมของน้ำในร่างกาย ควรทานอย่างต่อเนื่องและไม่หยุดยาเอง
- ดูแลด้านโภชนาการเสริม เลือกรับประทานอาหารที่มีโปรตีนเพียงพอ เช่น เนื้อปลา เต้าหู้ ถั่ว เพื่อช่วยฟื้นฟูการทำงานของร่างกาย แต่ควรปรึกษาแพทย์หากมีโรคตับหรือไตที่ต้องควบคุมโปรตีน
การรักษาอาการท้องมาน
การรักษาอาการท้องมาน ขึ้นอยู่กับสาเหตุ โดยทั่วไปแล้ว แพทย์จะรักษาสาเหตุที่ทำให้เกิดน้ำคั่งในช่องท้อง ควบคู่กับการระบายน้ำออกจากช่องท้อง
- การรักษามะเร็ง: การรักษามะเร็งที่เป็นสาเหตุ
- การให้ยาขับปัสสาวะ: ช่วยขับน้ำออกจากร่างกาย
- การเจาะระบายน้ำออกจากช่องท้อง: แพทย์จะเจาะเข็มผ่านหน้าท้องเพื่อระบายน้ำออก
- การผ่าตัด: ในกรณีที่มีน้ำคั่งในช่องท้องมาก หรือรักษาด้วยวิธีอื่นไม่ได้ผล
การป้องกันอาการท้องมาน
- รักษาโรคมะเร็งให้หายขาด
- ควบคุมอาหาร จำกัดเกลือ ทานอาหารที่มีโปรตีนสูง
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- ติดตามอาการและพบแพทย์เป็นประจำ
อาการท้องมาน เป็นภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรง ผู้ป่วยมะเร็งควรสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด หากพบความผิดปกติ รีบปรึกษาแพทย์โดยเร็ว
